Po raz kolejny skierniewicki Instytut Ogrodnictwa – PIB otworzył swoje podwoje dla zwiedzających 22 czerwca br. Tym razem przy ul. Rybickiego, gdzie w ostatnim czasie zaczęły działania dwie nowe, nowoczesne jednostki Instytutu Centrum Przetwórstwa Produktów Ogrodniczych oraz Regionalne Centrum Bioróżnorodności Ogrodniczej. Zaplanowano wiele wykładów i demonstracji doświadczeń, z których kilka postaram się Państwu przybliżyć.
Testowane podłoża - mata kokosowa igłowana
Prof. Stanisław Kaniszewski i dr Jacek Dyśko prowadzą doświadczenie z uprawą pomidora w nowych podłożach organicznych na bazie węgla brunatnego, biowęgla, długiego, igłowanego włókna kokosowego i włókien lnianych oraz ich kombinacji w porównaniu z wełną mineralną. Bardzo obiecujące efekty uprawowe są obserwowane na matach kokosowych igłowanych. Technologia produkcji maty kokosowej igłowanej 85/15% polega na równomiernym rozmieszczeniu włókna kokosowego w celu uzyskania jednolitej gramatury, po czym uzyskaną powierzchnię poddaje się igłowaniu – przeciska się przy pomocy wielu igieł część włókien, aby uzyskać żądaną gęstość i odpowiednie właściwości fizyczne.
Prof. Stanisław Kaniszewski 
dr Jacek Dyśko
Maty uprawowe warstwowe (4–6 warstw) wykonane z igłowanych długich włókien kokosowych:
- mają grubość 5–7,5 cm, długość 100 cm i szerokość 20 cm.
- Jedna mata 4-warstwowa o objętości 10 dm3 waży 0,9 kg, natomiast mata 6-warstwowa o objętości 15 dm3 – 1,4 kg.
- Pojemność wodna tego podłoża to 75–80%;
- przewodność EC – 0,83 mS/cm;
- gęstość objętościowa – 85 g/dm3, a pH mierzone w wodzie – 5,8.
Mata z długiego, igłowanego włókna kokosowego.
W doświadczeniach wykazano, że wszystkie testowane maty 4- i 6-warstwowe o różnej gramaturze, z dodatkiem włókna lnianego z różną zawartością hydrożelu, teracrylu, kwasów humusowych i zwilżacza są przydatne do uprawy pomidora i ogórka. Jak twierdzą autorzy doświadczenia dodanie do długich włókien kokosowych hydrożelu, teracrylu, preparatu zawierającego kwasy humusowe (Carbohumic), zwilżacza (Fiba Zorb) wpłynęło na poprawę właściwości wodnych mat uprawowych. Jednak zmiana tych właściwości nie wpłynęła istotnie na plonowanie pomidora i ogórka. Plon pomidora uprawianego w nowym podłożu wyniósł ponad 30 kg (przy uprawie na miejscu stałym od drugiej połowy kwietnia do 15 października) i nie różnił się istotnie od plonu uzyskanego na wełnie mineralnej.
W doświadczeniu wykorzystano dwie odmiany: Maluno oraz Altadena.
Mata z węgla brunatnego.
Sprawdzany jest plon owoców odmian Maluno oraz Altadena z poszczególnych rodzajów mat.
Sałaty w rynnach
Prof. Jadwiga Treder prowadziła porównania efektów stosowania lamp wysokoprężnych sodowych (HPS) i ledowych o różnym widmie w uprawie m.in. sałaty (ale również wielu innych gatunków). Wykorzystano lampy sodowe 400 W i ledowe 110 W, dające światło czerwone, niebieskie i bliską podczerwień. Mierzono natężenie wymiany gazowej liści, natężenie zielonej barwy liści oraz wzrost roślin.
W tej szklarni prowadzone są porównania efektów stosowania lamp wysokoprężnych sodowych (HPS) i ledowych o różnym widmie.
Wyniki były następujące:
- zarówno wymiana gazowa, jak i natężenie transpiracji były bardzo zbliżone pod lampami sodowymi i ledowymi.
- Większe natężenie zielonej barwy liści prezentowały rośliny pod lampami ledowymi.
- Rośliny pod ledami były niższe, ale w przypadku rozsad czy sałaty nie jest to efekt negatywny.
- Cytując wyniki uzyskane pod lampami o zróżnicowanym składzie widma można stwierdzić m.in., że lampy LED – 73% światła czerwonego i 15,5% niebieskiego – powodowały silniejszy wzrost części nadziemnej roślin i równocześnie stymulowały przewodność szparkową liści (wymianę gazową).
W przypadku sałaty Rouxai stwierdzono pozytywny wpływ światła niebieskiego w widmie lamp LED na wybarwienie liści.
Prof. Jadwiga Treder prezentuje uprawę sałaty (odmian Vermekia oraz Rouxai) w uprawie hydroponicznej, rynnowej. Jednym z problemów w uprawie rynnowej jest żółknięcie dolnych liści.
Na spotkanie 22 czerwca zaplanowano pokaz uprawy sałaty w rynnach, czyli metodą cienkowarstwowych kultur przepływowych NFT. Rośliny w ażurowych doniczkach są umieszczone na rynnach z ciągłym (bardzo częstym) przepływem pożywki. Po przepłynięciu rynny pożywka wraca grawitacyjnie do zbiornika, jest oczyszczana (filtry, dezynfekcja) i po uzupełnieniu wody oraz nawozów (miksery nawozowe, korekta pH i EC) ponownie wprowadzana do obiegu. W handlu spotykane są sałaty Trio (3 odmiany w jednej doniczce), wyprodukowane w rynnach, sprzedawane z systemem korzeniowym. W uprawie NFT wskazane jest całoroczne dokarmianie sałaty dwutlenkiem węgla. Latem może być konieczne zamgławianie, celem obniżenia temperatury.
Poszukiwania w fasoli
Od zeszłego roku w Instytucie jest realizowany temat molekularnych podstaw mechanizmów odpowiedzi fasoli na wybrane stresy biotyczne i abiotyczne. Projekt jest odpowiedzią na potrzebę opracowania nowych i wydajnych strategii, zmniejszających zagrożenia dla produkcji fasoli z powodu powtarzających się okresów suszy i presji patogenów – sprawców obwódkowej (Pseudomonas savastanoi pv. phaseolicola) i ostrej bakteriozy (Xanthomonas phaseoli pv. phaseoli).
Docelowo przebadanych ma być 300 genotypów fasoli. Spodziewanym efektem wymiernym badań będzie scharakteryzowanie polskich materiałów fasoli pod względem reakcji na stres niedoboru wody oraz porażenie przez wyżej wymienione patogeny. Wyniki wspomogą w przyszłości hodowlę odpornościową fasoli.
Tegoroczna edycja doświadczenia zdjęcie z 22 czerwca.
Rośliny są poddawane stresowi suszy w trzech najbardziej newralgicznych terminach i porównywane z kontrolą. Szybkie przesuszenie gwarantuje skład podłoża w donicach uprawowych – perlit wymieszany z torfem.
Efekty hodowli
Instutut Ogrodnictwa jest twórcą 244 oryginalnych odmian roślin warzywnych i sadowniczych. W latach 2017–2021 udzielono 7 licencji podmiotom zagranicznym na rozmnażanie i sprzedaż odmian roślin sadowniczych, 104 licencje podmiotom polskim (sprzedaż odmian sadowniczych na terenie Polski), 33 licencje (sprzedaż odmian sadowniczych na terenie UE) oraz 6 wyłącznych licencji na rozmnażanie i reprodukcję odmian roślin warzywnych.
Dr Urszula Kłosińska przedstawiła asortyment odmian ogórka polowego, wyhodowanych w IO. Jest ich 17 wpisanych do Krajowego rejestru i wdrożonych do produkcji oraz jedna odmiana (SKW 2120) w badaniach rejestrowych. W 2022 r. została zarejestrowana odmiana Parys Skierniewicki. Warto poznać też inne odmiany tej hodowli: Ibis (hodowla i sprzedaż nasion Torseed), Zefir i Ikar (obie PNOS Ożarów Maz.), Ares i Gaja (obie PPHU Ogrodnik).
Nowe odmiany kapust przybliżył dr Piotr Kamiński, m.in. bardzo wczesną (55 dni) odmianę Jadwiga, o masie główek ok. 1,5 kg przy zagęszczeniu 70 tys./ha, wczesną (75 dni), ponad dwukilogramową Michalina, odmianę Marysia (90 -100 dni; masa powyżej 3 kg), zarejestrowaną w tym roku oraz z zeszłorocznej rejestracji – odmianę Małgosia (130 dni, masa powyżej 2 kg).
Tłoczono, suszono, kandyzowano..
Linia do mycia owoców i warzyw w technologii bubble wash.
Plantatorzy warzyw i owoców na surowcu zarabiają najmniej. Jakiekolwiek przetworzenie przekłada się na większy zysk. Jest jeszcze efekt wydłużenia możliwości sprzedaży (w postaci przetworzonej), zwłaszcza krótkotrwałych owoców i warzyw. Często nie chodzi o cały plon, a jego niesprzedane nadwyżki. Przetwarzanie pozwala też zagospodarować warzywa i owoce drugiego wyboru pełnowartościowe, ale niewymiarowe, niekształtne itd. Przyczynia się też do niemarnowania żywności.
W obiekcie mieszczą się dwie hale technologiczne. Pierwsza z nich jest przystosowana do produkcji soków, nektarów, przecierów i produktów zagęszczanych, druga do suszenia owoców i warzyw.
Dział technologiczny koresponduje wprost z pracownią badań konsumenckich i sensorycznych oraz z częścią warsztatową, działającą w formule tzw. żywego laboratorium (Living-Lab).
Pokazano nam kilka procesów produkcyjnych, które zaczynały się na linii do mycia owoców i warzyw w technologii bubble wash. Obserwowaliśmy linię do produkcji soków i smoothie, linię do konfitur i galaretek. Suszono też surowiec jabłkowy (plastry) w suszarce konwekcyjnej. Jest też suszarka działająca na podczerwień, do których wkrótce dołączy suszarka mikrofalowa. W CPPO działa też linia do odwadniania osmotycznego i kandyzowania oraz urządzenia do utrwalania produktów – pasteryzator i autoklaw. Wyposażenia dopełniają maszyny do pakowania doy-pack dla produktów płynnych i suchych.
Nalewanie soku.
Jakie badania wykonują?
Przedstawiono także ofertę Instytutu na usługi badawcze dla producentów i przetwórców owoców i warzyw. Do Instytutu można się zwrócić o:
- potwierdzenie tożsamości odmianowej roślin;
- analizę materiału roślinnego za pomocą cytometrii przepływowej oraz analizy mikrobiologiczne gleby i podłoży.
- Funkcjonuje tam też Akredytowane Laboratorium Badania Jakości Produktów Ogrodniczych, Laboratorium Chorób Roślin, Laboratorium Badania Jakości Produktów Pszczelich oraz Zakładu Badania Bezpieczeństwa Żywności.
Katarzyna Wójcik
