To tutaj od 2017 roku działa inkubator przetwórczy, powołany do życia dzięki staraniom Sandomierskiego Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości.
– Naszym celem jest teraz stworzenie partnerskiej grupy mikroprzedsiębiorców, przetwarzających i sprzedających warzywa i owoce – mówiła na początku konferencji prezes Zarządu Ośrodka – Anna Frańczak. Już tą konferencją robimy pierwszy krok ku konsolidacji, kolejnym będzie wizyta studyjna w inkubatorze komercyjnym, powstającym na Podlasiu – zapowiedziała pani prezes.
- Dlaczego powstał inkubator?
-wzrastające zainteresowanie żywnością mało przetworzoną, skracanie drogi od pola do stołu, od wideł do widelca;liberalizujące się prawo dotyczące produkcji i sprzedaży żywności przez ----rolników (ustawa o rolniczym handlu detalicznym obowiązująca od stycznia 2017 r.);
-położenie nacisku w PROW 2014–2020 na tzw. małe przetwórstwo.
Inkubator przetwórczy w Dwikozach
Inwestycję zrealizował Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu we współpracy z gminą Dwikozy, w ramach Programu „Góry Świętokrzyskie naszą przyszłością”, współfinansowanego z pieniędzy Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Utworzenie inkubatora kuchennego jest jedną z pierwszych tego typu inicjatyw w regionie i kraju. Powstał on w nowym budynku należącym do gminy Dwikozy, przy remizie ochotniczej straży pożarnej.
Znajdują się w nim: pomieszczenia przeznaczone do przygotowania surowca, sala produkcyjna, magazyny opakowań, dodatków i wyrobów gotowych, a także pomieszczenia porządkowe i socjalne oraz niewielka sala szkoleniowa. Przetwórnia wyposażona jest w sprzęt do mycia, sortowania i przetwarzania owoców (kuter wielozadaniowy, rozdrabniacz, prasa hydrauliczna), napełniania słoików, pasteryzacji, suszenia (suszarnia na olej opałowy) oraz przechowywania i transportowania gotowych wyrobów. W inkubatorze działającym od lipca 2017 roku można wytwarzać dżemy, powidła, marmolady i konfitury z owoców oraz marynaty warzywne i susz (dotychczas suszono owoce wiśni, borówki, rokitnika oraz liście rokitnika).
Poza działalnością produkcyjną, a także po sezonie dostępności owoców i warzyw w inkubatorze są prowadzone szkolenia.
Możliwości dla rolniczego handlu detalicznego
- RHD to sprzedaż produktów żywnościowych wytworzonych przez rolnika konsumentowi finalnemu, co oznacza brak możliwości sprzedaży tych produktów do sklepów, restauracji. W ramach RHD rolnik może sprzedawać tylko konkretnym klientom, na ich potrzeby, bez udziału pośredników. Produkty oferowane w ramach RHD muszą w całości pochodzić z gospodarstwa rolnika. Wyjątkiem są dodatki do wytwarzanej żywności – 50% składu produktu dla dodatków pochodzących z Polski i maksymalnie 25% składu dla dodatków importowanych. Rolniczy handel detaliczny nie jest opodatkowany do wartości 40 tys. zł, powyżej tej kwoty obowiązuje 2% podatek.
Leszek Kawalec – członek Stowarzyszenia Producentów Fasoli Tycznej Odmiany Piękny Jaś jest najlepszym przykładem na to, że tylko nieliczni ze stowarzyszeń i innych organizacji wykorzystują obecne możliwości rolniczego handlu detalicznego. Tylko wyjątkom chce się chcieć i wytrwale działać.
– Nasze stowarzyszenie liczyło 12 członków, a pozostało pięciu – zdradził Kawalec. Teraz działam na własną rękę. W inkubatorze produkuję fasolowe pasty w różnych wersjach: z suszonymi pomidorami, z suszonymi śliwkami, z papryką, z olejem lnianym tłoczonym na zimno. Robię też fasolę w sosie pomidorowym i w zalewie solnej.
Restauracja Dwór Dwikozy ma w karcie dań potrawy z fasoli wrzawskiej. Bezglutenowe ciasto z fasoli autorstwa Kamila Pindycha, szefa kuchni Dworu Dwikozy, pasztet z fasoli, czy zupa krem cieszą się dużym powodzeniem. Zwłaszcza ciasto z fasoli robi wśród gości prawdziwą furorę. Fasola wrzawska w różnych postaciach na stałe gości też na stołach restauracji Patio cafe & lunch.
Leszek Kawalec robi więc dobry użytek z unijnego certyfikatu Chroniona Nazwa Pochodzenia, który fasola wrzawska otrzymała już 8 lat temu.
Fasola wrzawska jest uprawiana na terenie trzech gmin: Gorzyce, Radomyśl i Zaleszany, ale największym skupiskiem plantacji są Wrzawy.
Inkubator kuchenny w Zakrzowie
– W czterech naszych gminach – Kalwaria Zebrzydowska, Lanckorona, Mucharz i Stryszów 33% gospodarstw nie ma dochodów z działalności rolniczej, ponieważ średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 1,62 ha, praktycznie nie ma już rolnictwa towarowego – mówiła Renata Bukowska, prezes Stowarzyszenia Gościniec Czterech Żywiołów.
– Znając problemy rolników ze spełnianiem wymogów sanitarno-epidemiologicznych przy przetwarzaniu m.in. warzyw i owoców, po rekonesansie w inkubatorach przetwórczych w USA, Finlandii i Irlandii dołożyliśmy wszelkich starać, by inkubator powstał u nas – kontynuowała.
Inkubator kuchenny w Zakrzowie jest krótkoterminowo wynajmowany osobom i podmiotom w celu przetwórstwa rolno-spożywczego z zapewnieniem doradztwa technologa żywności.
Zainteresowanie produkcją soków owocowo-warzywnych deklaruje 78% respondentów dżemów i galaretek 62%, suszonych owoców 46%, przypraw ziołowych 20%, a mrożonek 18% respondentów.
- Kto sfinansował?
-ze szwajcarsko-polskiego programu współpracy – 1mln 200 tys. zł (modernizacja) + 500 tys. zł (wyposażenie);
-stowarzyszenie Gościniec Czterech Żywiołów – 230 tys. zł;
-samorząd lokalny (3 gminy należące do LGD) – użyczenie przez gminę Stryszów budynku starej szkoły o wartości 150 tys. zł + 70 tys. zł wsparcia rzeczowego oraz 60 tys. środków pieniężnych;
-darczyńcy prywatni – 35 tys. zł. - U innych
Inkubatory kuchenne są szczególnie popularne w USA (726 wg Culinary Incubator), w mniejszych stopniu w Europie – ok. 30 w Irlandii, a także w Finlandii i Wielkiej Brytanii. W Polsce jest kilka obiektów, ale będzie ich więcej dzięki działaniu M19 PROW – LEADER (w woj. małopolskim – 23).
Katarzyna Wójcik
