Dziś poznaliśmy szczegółowe założenia Planu Rozwoju Rolnictwa Ekologicznego w Unii Europejskiej. Szereg działań skupi się na promocji ekologicznej żywności. Założenia Planu są spójne z Europejskim Zielonym Ładem i strategią „Od pola do stołu” i "Bioróżnorodności", dlatego ich głównym celem jest zwiększenie powierzchni upraw ekologicznych do 25 proc. użytków rolnych i znaczne zwiększenie akwakultury ekologicznej.
- Dzięki zrównoważonym praktykom i wykorzystaniu zasobów sektor ekologiczny odgrywa centralną rolę w realizacji celów Zielonego Ładu. Aby osiągnąć cel dotyczący 25 proc. rolnictwa ekologicznego, musimy zadbać o to, by popyt napędzał wzrost tego sektora, przy jednoczesnym uwzględnieniu znacznych różnic między sektorami ekologicznymi w poszczególnych państwach członkowskich. Plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego zapewnia narzędzia i pomysły, które mają wspierać zrównoważony wzrost sektora. Rozwój ten będzie wspierany przez wspólną politykę rolną, badania naukowe i innowacje, a także dzięki ścisłej współpracy z kluczowymi podmiotami na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym – powiedział komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski. Dodał, że państwa członkowskie powinny w swoich planach strategicznych uwzględnić dużo większe wsparcie dla rozwoju rolnictwa ekologicznego.
Plan Rozwoju Rolnictwa Ekologicznego będzie realizowany poprzez 23 działania, oparte na trzech aspektach: pobudzaniu konsumpcji, zwiększaniu produkcji i dalszej poprawie zrównoważonego charakteru sektora. Zachęca państwa członkowskie do opracowania krajowych planów działania w zakresie produkcji ekologicznej w celu zwiększenia ich krajowego udziału rolnictwa ekologicznego. Będą one stanowić uzupełnienie krajowych planów strategicznych WPR.
- Zdajemy sobie sprawę, że istnieją istotne różnice między państwami członkowskimi w odniesieniu do udziału gruntów rolnych obecnie objętych rolnictwem ekologicznym. Ten cel 25 proc. do 2030 roku to cel ogólnoeuropejski, więc udział powierzchni w poszczególnych krajach może być różny. Są kraje, które mają teraz 3 proc. i będzie im trudno dojść do wyznaczonego poziomu w ciągu 10 lat. A z drugiej strony jest Austria, która już ma 26 proc. i nadal będzie zwiększać produkcję organiczną. Zachęcamy kraje do realizacji tego celu, ale go nie narzucamy - zaznaczył Wojciechowski.
- Zdajemy sobie sprawę, że istnieją istotne różnice między państwami członkowskimi w odniesieniu do udziału gruntów rolnych obecnie objętych rolnictwem ekologicznym. Ten cel 25 proc. do 2030 roku to cel ogólnoeuropejski, więc udział powierzchni w poszczególnych krajach może być różny. Są kraje, które mają teraz 3 proc. i będzie im trudno dojść do wyznaczonego poziomu w ciągu 10 lat. A z drugiej strony jest Austria, która już ma 26 proc. i nadal będzie zwiększać produkcję organiczną. Zachęcamy kraje do realizacji tego celu, ale go nie narzucamy - zaznaczył Wojciechowski.
Promocja ekologicznej żywności
Wzrost konsumpcji produktów ekologicznych będzie miał kluczowe znaczenie dla zachęcenia rolników do przejścia na rolnictwo ekologiczne, a tym samym zwiększenia rentowności i odporności ich gospodarstw. Dlatego w planie działania przedstawiono szereg konkretnych działań mających na celu zwiększenie popytu, utrzymanie zaufania konsumentów i przybliżenie kwestii żywności ekologicznej obywatelom. Między innymi: informowanie o produkcji ekologicznej, promowanie konsumpcji produktów ekologicznych, zachęcanie do szerszego stosowania produktów ekologicznych w stołówkach publicznych za pomocą zamówień publicznych oraz zwiększenie dystrybucji produktów ekologicznych w ramach unijnego programu dla szkół. Działania mają również zapobiegać oszustwom, zwiększać zaufanie konsumentów i służyć poprawie identyfikowalności produktów ekologicznych. KE uznała, że sektor prywatny może również odegrać istotną rolę, na przykład nagradzając pracowników „bioczekami”, które mogą oni wykorzystać przy zakupie żywności ekologicznej.
Zwiększenie eko-produkcji
Obecnie około 8,5 proc. użytków rolnych w UE jest uprawianych ekologicznie, a tendencje pokazują, że przy obecnej stopie wzrostu do 2030 r. będzie to 15–18 proc. W Planie przewidziano zestaw narzędzi, które dostarczą dodatkowych bodźców i umożliwią osiągnięcie poziomu 25 proc. Chociaż plan działania koncentruje się w dużej mierze na „efekcie przyciągania” ze strony popytu, wspólna polityka rolna pozostanie kluczowym narzędziem wspierającym konwersję. Obecnie na wsparcie rolnictwa ekologicznego przeznacza się w ramach WPR około 1,8 proc. (7,5 mld euro).
- Przyszła WPR będzie obejmować ekoprogramy, które, w zależności od wyniku negocjacji w sprawie WPR, będą dysponowały budżetem w wysokości od 38 do 58 mld EUR w okresie 2023–2027. Ekoprogramy można wykorzystać do pobudzenia wzrostu rolnictwa ekologicznego – wyjaśnia KE w komunikacie.
Oprócz działań podejmowanych w ramach WPR, pozostałe kluczowe narzędzia obejmują: organizację imprez informacyjnych i tworzenie sieci kontaktów w celu wymiany najlepszych praktyk, certyfikację grup rolników, a nie osób fizycznych, badania naukowe i innowacje, wykorzystywanie technologii blockchain i innych technologii w celu poprawy identyfikowalności, zwiększanie przejrzystości rynku, wzmacnianie przetwórstwa lokalnego i przetwórstwa na małą skalę, wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego i poprawę żywienia zwierząt.
Aby zwiększyć świadomość na temat produkcji ekologicznej, KE co roku zorganizuje unijny dzień produkcji ekologicznej, a także będzie przyznawać nagrody na rzecz łańcucha żywności ekologicznej w uznaniu dla przykładów doskonałej organizacji na wszystkich jego etapach.
KE będzie również zachęcać do rozwoju sieci turystyki ekologicznej za pośrednictwem „biookręgów”. „Biookręgi” to obszary, w których rolnicy, obywatele, organizatorzy turystyki, stowarzyszenia i organy publiczne współpracują na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami lokalnymi w oparciu o zasady i praktyki ekologiczne.
W planie działania podkreślono również, że ekologiczna akwakultura jest stosunkowo nowym sektorem, ale ma znaczny potencjał wzrostu. Przyszłe nowe wytyczne UE w sprawie zrównoważonego rozwoju unijnej akwakultury będą zachęcać państwa członkowskie i zainteresowane strony do wspierania wzrostu produkcji ekologicznej w tym sektorze.
- Rolnictwo jest jedną z głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej, a z kolei utrata różnorodności biologicznej stanowi poważne zagrożenie dla rolnictwa. Musimy pilnie przywrócić równowagę w naszych stosunkach z przyrodą. Jest to problem, który dotyczy nie tylko rolników, lecz całego łańcucha żywnościowego. Przedstawiony plan działania ma zwiększyć popyt na rolnictwo ekologiczne, wesprzeć konsumentów w dokonywaniu świadomych wyborów oraz wesprzeć europejskich rolników w procesie przechodzenia na produkcję ekologiczną. Im więcej gruntów przeznaczymy pod uprawy ekologiczne, tym lepiej będziemy chronić różnorodność biologiczną na tych gruntach i na otaczających je obszarach – powiedział wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans.
Poprawa zrównoważonego rozwoju
Plan ma również na celu dalszą poprawę wyników rolnictwa ekologicznego pod względem zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć ten cel, działania skupią się na poprawie dobrostanu zwierząt, zapewnieniu dostępności ekologicznych nasion, zmniejszeniu śladu węglowego sektora oraz ograniczeniu do minimum stosowania tworzyw sztucznych, wody i energii.
Komisja zamierza także zwiększyć udział badań naukowych i innowacji oraz przeznaczyć co najmniej 30 proc. budżetu przewidzianego na badania naukowe i innowacje w dziedzinie rolnictwa, leśnictwa i obszarów wiejskich na tematy specyficzne dla sektora ekologicznego lub dla niego istotne.
KE będzie też ściśle monitorować postępy przeprowadzając coroczny przegląd z udziałem przedstawicieli Parlamentu Europejskiego, państw członkowskich i zainteresowanych stron, za pomocą półrocznych sprawozdań z postępów i przeglądu śródokresowego.
Organizacje rolnicze na "tak"
Organizacje rolnicze zrzeszone w Copa i Cogeca pozytywnie oceniły przedstawiony dziś Plan. Podkreślają, że jego zaletą jest podejście rynkowe.
Zdaniem Lone Andersen, przewodniczącej grupy roboczej „Rolnictwo ekologiczne” Copa-Cogeca, podejście, które rozważa Komisja Europejska okaże się najbardziej zrównoważonym rozwiązaniem.
- Mimo że cel 25 proc. jest bardzo ambitny i trzeba go zrealizować w ciągu dziewięciu lat, Copa i Cogeca liczą na bliską współpracę z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim, a także innymi stronami zainteresowanymi z sektora, by zagwarantować, że zbliżymy się do tego celu nie powodując zakłóceń na rynku - powiedziała Andersen.
Zaznaczyła, że kolejnym ważnym elementem Planu jest zwiększenie dostępności składników odżywczych dla zwierząt zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej.
- Copa i Cogeca są przekonane, że dzięki badaniom naukowym i innowacjom pojawi się więcej niedrogich pasz, które uzupełnią zestaw narzędzi dostępnych dla rolników - wyjaśniła Andersen.
Kamila Szałaj, oprac. na podst. KE, fot. KE
