Rozwój pandemii koronawirusa w Polsce i Europie niesie niebezpieczeństwo załamania się polskiego sektora owocowego. Dotyczy to zarówno gospodarstw sadowniczych, jak też firm z otoczenia - grup producenckich, firm handlowych, transportowych, opakowaniowych itp.
Analiza rozwoju sytuacji na rynkach zagranicznych skłoniła Związek Sadowników RP do skierowania do Pana Premiera Mateusza Morawieckiego pisma z propozycjami działań, które mogą złagodzić skutki zbliżającego się kryzysu.
Propozycje działań osłonowych i wspierających branżę sadowniczą
- Obserwując tragiczne zdarzenia we Włoszech, Hiszpanii, Francji i innych krajach rozwiniętych pod względem produkcji sadowniczej oraz podejmowane tam reakcje ze strony miejscowych władz, Związek Sadowników RP przedstawia propozycje działań osłonowych i wspierających branżę, które po ich wprowadzeniu w zależności od dalszego przebiegu pandemii, mogą zahamować ewentualne załamanie branży i pomóc tym, którzy poniosą największe straty. Działania te powinny być uruchamiane w miarę rozwoju sytuacji w celu zapobieżenia potencjalnym stratom i ewentualnie jako rekompensata utraconych dochodów, jeśli dojdzie do załamania rynku owoców. - wskazuje Związek Sadowników RP
Ulgi i dopłaty dla gospodarstw sadowniczych
W propozycji Związku Sadowników RP najwięcej uwagi poświęcono pomocy finansowej kierowanej do gospodarstw sadowniczych. Wśród proponowanych rozwiązań znalazły się:
1. Prolongata spłaty wszystkich kredytów bankowych na minimum rok oraz zawieszenie poboru odsetek od nich na ten sam okres.
2. Szybka wypłata zaległej pomocy z tytułu klęsk żywiołowych, które wystąpiły w 2019 roku tj. suszy, przymrozków wiosennych i innych.
3. Szybka wypłata dopłat obszarowych za 2019 rok, których termin został przesunięty z uwagi na skomplikowany charakter wniosków.
4. Podniesienie stawki zwrotu akcyzy zawartej w cenie oleju napędowego używanego do celów rolniczych, adekwatnej do jego zużycia w uprawach sadowniczych.
5. Uruchomienie dla gospodarstw mających największe problemy rynkowe z tytułu braku przychodów, nieoprocentowanych kredytów z Banku Gospodarstwa Krajowego z minimum roczną karencją w spłacie rat i odsetek.
6. Uruchomienie dla gospodarstw nieposiadających zdolności kredytowej oraz innych, pozarolniczych źródeł dochodu specjalnych zasiłków umożliwiających przetrwanie rodzin.
7. Zwolnienie z opłacania składek do KRUS na czas trwania pandemii bez skutku późniejszego przejścia na emeryturę rolniczą i obniżenia wysokości przysługującej emerytury.
8. Podniesienie stawki za niezdolność rolnika do pracy z tytułu stwierdzenia u niego koronawirusa i poddania go obowiązkowej kwarantannie do poziomu jak w innych pozarolniczych zawodach.
9. Wsparcie do utworzenia miejsc pracy w gospodarstwie dla ludzi, którzy utracili pracę w swoich dotychczasowych miejscach i chcą podjąć ją w gospodarstwie sadowniczym.
10. Zwolnienie z podatku od nieruchomości na czas trwania pandemii z jednoczesną rekompensatą gminom utraconych z tego powodu dochodów.
11. Zamrożenie wzrostu cen energii elektrycznej wykorzystywane w gospodarstwie np. do zasilania urządzeń chłodniczych, linii sortujących, pomp do nawadniania i innych urządzeń.
12. Zwolnienie od opłat za pobór wody do celów nawadniania upraw i ochrony przed przymrozkami i innych przeznaczeń.
13. Zwiększenie dopłat do ubezpieczeń rolniczych z budżetu państwa, zmiana terminu obowiązywania ubezpieczeń od przymrozków z 25 kwietnia na 1 kwietnia (z powodu szybszej wegetacji) oraz wpłynięcie na obniżenie stawek procentowych ubezpieczenia w firmach ubezpieczeniowych z udziałem skarbu państwa tj. PZU i inne do poziomu zeszłorocznego (ponieważ stawki z obecnego roku są wyższe o 30% i więcej, co znacząco więcej obciąża sadownika).
Ułatwienia w przekraczaniu granic i możliwościach pobytu pracowników sezonowych
Poważnym problemem na, który zwrócono uwagę jest niedobór pracowników sezonowych. Związek Sadowników RP optuje za umożliwieniem wjazdu do Polski pracowników z Ukrainy i innych pozaunijnych krajów, którzy są zainteresowani podjęciem pracy i otrzymali w tym celu stosowne dokumenty.
Przedstawiane przez Związek Sadowników proponowane usprawnienia to:
- Kontynuowanie przez Starostów i Powiatowe Urzędy Pracy wydawania stosownych zezwoleń.
- Przywrócenie wydawania wiz umożliwiających podjęcie pracy w gospodarstwach sadowniczych, w tym jako pomocników przy zbiorach.
- Umożliwienie przekraczania granicy przez pracowników z Ukrainy i innych pozaunijnych krajów z zachowaniem okresu kwarantanny oraz innych wymogów bezpieczeństwa podczas ich pobytu w Polsce.
- Zwolnienie pomocników przy zbiorach ze składek do KRUS i podatku dochodowego.
- Umożliwienie zatrudnienia w formule pomocnika przy zbiorach Polaków, którzy utracili swoje dotychczasowe miejsce pracy lub znaleźli się na bezpłatnym urlopie w sposób, który nie będzie kolidował pod względem podatkowym i w kwestii składek na ubezpieczenie społeczne z ich obecnym statusie, w tym zwolnienie ze składek do KRUS i podatku dochodowego.
- Uproszczenie zasad przyjazdu do Polski pracowników sezonowych z innych krajów na uproszczonych zasadach tak, jak było do tej pory z obywatelami Ukrainy.
Wsparcie nie tylko dla gospodarstw sadowniczych, ale też dla firm z branży
Propozycje Związku Sadowników RP dotyczą również grup producentów owoców, firm handlowych, transportowych, opakowaniowych itp. Należą do nich:
1. Zwolnienie z podatku od nieruchomości w przypadku ograniczenia lub faktycznego zaprzestania działalności przy jednoczesnym zrekompensowaniu z budżetu państwa utraconych przez gminy wpływów z tego tytułu.
2. Zrekompensowanie składek ZUS od zatrudnionych pracowników w przypadku utrzymywania miejsc pracy.
3. Umożliwienie zatrudniania cudzoziemców na zasadach podobnych jak w przypadku gospodarstw sadowniczych.
4. Zwolnienie z części wymogów wynikających z przyjętych Programów Operacyjnych wobec niemożliwości ich spełnienia z powodu trudnej sytuacji rynkowej.
5. Prolongata obecnych kredytów bankowych na czas trwania pandemii i jej skutków oraz zamrożenia płacenia odsetek od nich.
6. Możliwość udzielenia pomocy finansowej celem podtrzymania płynności finansowej i możliwość udzielania nieoprocentowanych kredytów z Banku Gospodarstwa Krajowego.
Propozycje pomocy i zagrożenia dla tego środowiska przedstawiło m.in. Stowarzyszenie Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa”.
Pozostałe propozycje
1. Utrzymanie możliwości handlu owocami na rynkach hurtowych, targowiskach i bazarkach, jako jedynych miejsc sprzedaży owoców i przetworów z nich dla wielu gospodarstw, w tym sprzedaży bezpośredniej.
2. Wydłużenie okresu naborów na działania w ramach PROW i odsunięcie w czasie celów (efektów), które były warunkiem poprawnego rozliczenia niektórych działań w ramach PROW.
3. Uproszczenie zasad otrzymywania certyfikatów ekologicznych poprzez wyeliminowanie ze względów bezpieczeństwa konieczności kontroli na miejscu zarówno przez WIORIN, jak i jednostki certyfikujące.
4. Zapewnienie cen skupu owoców do przetwórstwa na minimalnym poziomie gwarantującym pokrycie poniesionych nakładów oraz możliwość renegocjacji wcześniej podpisanych umów kontraktacyjnych w przypadku niemożliwości dostarczenia surowca z powodu braku rąk do pracy przy zbiorach.
5. W przypadku załamania skupu owoców do przetwórstwa, podjęcie interwencyjnego skupu na cele energetyczne i zapasy strategiczne.
Według Związku Sadowników RP nie można wykluczyć spadku popytu na świeże warzywa i owoce, stąd potrzebna jest promocja tych produktów.
- Może to być podyktowane niesłuszną obawą, że owoce mogą być przekaźnikiem wirusa lub brakiem dostatecznej ilości pieniędzy na ich zakup wskutek kryzysu w innych działach gospodarki. Konieczna jest duża akcja, która nie tylko wyeliminuje obawy, ale wręcz uświadomi, że jedzenie świeżych owoców podnosi wydolność i odporność organizmu i jego zdolność do samoobrony m.in. właśnie przed koronawirusem. Bez tego typu działań rynkowych istnieje obawa o popyt na wyprodukowane owoce i wówczas może się pojawić ogromny problem ze sprzedażą ich po racjonalnych cenach. - zwraca uwagę Związek Sadowników RP
Wdrożenie propozycje nie będzie łatwe ale jest konieczne
Wprowadzanie propozycji przedstawionych przez Związek Sadowników RP nie będzie łatwe i szybkie. Część z nich wymaga bowiem zmiany ustaw, rozporządzeń i zgody Komisji Europejskiej, a nawet zmiany prawa UE. Niektóre z propozycji obciążają budżety państwa i samorządów i jednostek im podległych. Inne są natomiast bezkosztowe.
Związek Sadowników RP sugeruje, by część ze zgłoszonych propozycji była wdrażana systematycznie w miarę rozwoju sytuacji.
- Być może też trzeba będzie przedstawić i wprowadzić kolejne propozycje, bo w walce z tą straszną chorobą i jej skutkami nikt na świecie nie ma doświadczenia i gotowych rozwiązań. Niektóre jednak wymagają natychmiastowej realizacji, bo ich zlekceważenie może mieć katastrofalne skutki. Jest jednak bezsprzeczne, że branża sadownicza przynosiła krajowi wiele dochodów i powinno się zrobić wszystko, aby w jak najlepszej kondycji przetrwała ten bardzo trudny okres. - podkreśla Związek Sadowników RP
Fot. pixabay
