W produkcji owoców jagodowych uzyskanie wysokich plonów w dużym stopniu zależy od zaplanowania i zrealizowania strategii produkcji, która powinna uwzględniać szereg czynników determinujących kształtowanie się plonu. Do tych najważniejszych należą wybór odmiany dobranej pod kątem wymagań klimatyczno-glebowych i oczekiwań odbiorców oraz odpowiednia agrotechnika (w tym cięcie, nawadnianie, nawożenie, ochrona chemiczna), która powinna być dostosowana do warunków glebowych oraz wymagań uprawianych roślin – zarówno pod kątem gatunkowym, jak i odmianowym.
Racjonalna ochrona
Nowe propozycje odmianowe powinny być możliwie łatwe w produkcji oraz plenne, a owoce duże i smaczne. Jest to korzystne zarówno dla producenta (szybszy zbiór), jak i dla coraz bardziej wymagających konsumentów w kraju i zagranicą. Dzięki dobrej koniunkturze dla uprawy wysokiej jakości owoców truskawki, borówki i maliny, szczególnie poszukiwane są owoce deserowe o atrakcyjnym wyglądzie, smaku i aromacie. Aby spełnić oczekiwania konsumentów konieczne jest racjonalne nawożenie oraz ochrona, która jest ściśle uzależniona od technologii produkcji (uprawa w gruncie, pod daszkami lub w tunelu), decydującej o rozwoju i warunkach wzrostu roślin (m.in. temperatura, nasłonecznienie, wilgotność względna powietrza).
Dobra strategia ochrony musi uwzględniać te wszystkie zmienne w odniesieniu do zagrożenia ze strony patogenów, ponieważ głównymi czynnikami modyfikującymi występowanie chorób, obok rozmiarów źródła infekcji oraz podatności odmiany, są warunki atmosferyczne. Jak wiadomo, najczęstszą przyczyną utraty jakości owoców w obrocie jest ich gnicie. Do porażeń dochodzi w trakcie całego sezonu wegetacyjnego, ale szczególnie w okresie intensywnego wzrostu roślin i kwitnienia. Jedną z najgroźniejszych chorób w tym czasie na plantacjach roślin jagodowych jest szara pleśń, powodowana przez grzyb Botrytis cinerea. Zarodniki konidialne tego patogenu infekują wszystkie nadziemne części rośliny, w tym rozwijające się kwiaty. Patogen jest niebezpieczny również z tego powodu, że efekty wcześniejszych infekcji widoczne są często dopiero na dojrzewających owocach lub w trakcie zbioru. B. cinerea może również przyczynić się do zamierania pędów maliny. Poszczególne odmiany różnią się podatnością na tę chorobę grzybową, ale ze względu na fakt, że zarodniki grzyba B. cinerea występują powszechnie w przyrodzie (polifag), konieczna jest systematyczna ochrona malin od samego początku wegetacji, gdy pędy osiągną 20–30 cm wysokości. W tym sezonie na malinach uprawianych w tunelach lub pod agrowłókniną, pierwsze zabiegi należało wykonać pod koniec kwietnia (fot. 1, 2). Natomiast ochronę przeciwko zamieraniu pędów malin uprawianych bez żadnych osłon najlepiej rozpocząć trochę później, ze względu na wolniejszy wzrost (fot. 3). Zabiegi ochronne na początku wegetacji są również wskazane tam, gdzie np. wystąpiły uszkodzenia mrozowe i na zamierającej tkance stwierdzono objawy chorobowe wywołane przez B. cinerea. Takie sytuacje były/są dosyć powszechne na plantacjach borówki wysokiej, której pędy i pąki zostały w różnym stopniu (w zależności od odmiany) uszkodzone przez mróz, a następnie stały się źródłem infekcji dla młodych pędów oraz kwiatów (fot 4–6). Tutaj również oprócz odpowiednich i terminowych zabiegów agrotechnicznych (np. wycinanie chorych i obumarłych pędów), konieczna jest dobra i terminowa ochrona chemiczna. W sytuacji, gdy mamy szybki przyrost części zielonych oraz źródło infekcji o sporym potencjale, ochrona roślin preparatami kontaktowymi może być niewystarczająca. W takim przypadku najlepiej użyć preparatów o działaniu zapobiegawczym i interwencyjnym, aby uniknąć eskalacji omawianego zagrożenia.
Jakość owoców
Opłacalności produkcji owoców sprzyja wydłużony okres ich trwałości pozbiorczej. Jedynym skutecznym sposobem ochrony roślin i owoców (również w czasie obrotu) przed patogenami wywołującymi liczne choroby grzybowe są terminowo wykonane zabiegi chemiczne. Udoskonalenie i właściwe stosowanie agrotechniki umożliwia uzyskiwanie coraz wyższych plonów, i to zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym.
Aby uzyskać dobre efekty ochrony chemicznej, niezbędne jest użycie skutecznych preparatów. Niezastąpionym środkiem, stosowanym z powodzeniem w profesjonalnej produkcji owoców jagodowych jest fungicyd Switch 62,5 WG. Wykazuje on bardzo dobre działanie zapobiegawcze oraz interwencyjne, polegające na hamowaniu wzrostu grzybni, gdy doszło już do infekcji na roślinach. Ponadto zawartość dwóch substancji aktywnych z różnych grup chemicznych obniża ryzyko powstawania odporności u patogenów. Fungicyd Switch 62,5 WG zarejestrowany jest do zwalczania szarej pleśni w uprawie truskawki, malin i borówki wysokiej, a także do ochrony przed zamieraniem pędów malin. Stosowanie preparatu Switch 62,5 WG w okresie przedzbiorczym pozytywnie wpływa na trwałość owoców w obrocie handlowym, co w przypadku owoców deserowych wymienionych gatunków ma ogromne znaczenie.
Fot. 2. Maliny pod agrowłókniną
Fot. 3. Maliny w gruncie bez osłon
Fot. 4. Wierzchołki zeszłorocznych przyrostów borówki zainfekowane przez B. cinerea
Fot. 5. Ubiegłoroczne pędy borówki porażone po owocowaniu przez B. cinerea
Fot. 6. Objawy szarej pleśni na wierzchołkach tegorocznych przyrostów pędów borówki
