Znajomość potrzeb pokarmowych jest niewystarczająca do wyznaczenia potrzeb nawozowych – są one większe, gdyż wykorzystanie nawozów mineralnych nie jest stuprocentowe, chociażby na skutek sorpcji czy wypłukiwania składników.
Podstawowe składniki
Żywienie azotem dzielone jest na dawki:
- przed sadzeniem oraz pogłówną (nawet 2-krotnie w trakcie uprawy) – niedostateczne odżywienie pogarsza wzrost i rozwój roślin, liście drobnieją, stają się żółtawozielone – a zawiązywane główki/róże są wyraźnie mniejsze. Z reguły żywienie fosforem stosowane jest przed sadzeniem rozsady, chyba że aktualna analiza gleby wskazuje na istotne braki tego składnika. Fosfor jest silnie wiązany chemicznie przez glebę, co uniemożliwia wypłukiwanie go. Niedostateczne odżywienie nim roślin wyraźnie osłabia wzrost roślin i opóźnia wejście w okres plonowania.
Z kolei żywienie potasem zróżnicowane jest od kategorii agronomicznej gleby:
– na ciężkich stosować można dawki przedsiewne (jesienią), a na lekkich dawki dzielone: przed sadzeniem oraz pogłównie. Niedobór potasu upośledza zdolność roślin do przetrwania suszy, zmniejsza zawartość cukrów, a także powoduje nekrotyczne zmiany zewnętrznych części blaszek liściowych.
Magnez można dostarczyć w formach wolno działających przed sadzeniem (np. dolomit) lub też szybko działających, również pogłównie saletrę magnezową czy siarczan magnezu. Niedostateczne odżywienie nim istotnie upośledza proces fotosyntezy.
Dolistnie
Żywienie dolistne jest wartościowym, ale tylko uzupełnieniem żywienia doglebowego, które nie może zaspokoić potrzeb pokarmowych roślin. Może mieć znaczenie w przypadku stresu (silne jednostronne przenawożenie i antagonizm pomiędzy składnikami, susza).
Żywienie dolistne azotem polecane jest najczęściej tuż po posadzeniu roślin na miejsce stałe, w okresie intensywnego wzrostu. Również w przypadku fosforu jego zastosowanie polecane jest w początkowym okresie wegetacji. Zaburzenia w pobieraniu tego makroskładnika najczęściej związane są z temperaturą lub też wadliwym odczynem gleby. W okresie silnego wzrostu wegetatywnego, przy znacznych przyrostach masy zielonej zwykle polecane bywa żywienie dolistne magnezem. Zapotrzebowanie na potas jest większe w okresie wiązania główek i ich wzrostu – a żywienie nim dolistne może istotnie modyfikować jakość plonów (zarówno handlową, tj. wielkość i twardości róży/głów - ki), jak również – co ważne z punktu widzenia konsumenta – wartość biologiczną. Okres wiązania główek jest optymalny dla dokarmiania wapniem – ogranicza ryzyko wystąpienia chorób fizjologicznych, związanych z trudnościami w transporcie tego składnika, objawiającymi się wewnętrznymi nekrozami i brunatnieniem brzegów liści (np. tipburn).
Składniki krytyczne
Błędem w uprawie kapustnych jest niewykonywanie analiz chemicznych gleby na zawartość mikroskładników – wiele z nich jest składnikami krytycznym dla uprawianych gatunków. W przypadku kapusty są to mangan i bor. Przy skrajnym niedożywieniu borem rośliny mogą nawet nie zawiązywać główek – początkowym objawem jego niedoboru są zmiany chlorotyczne liści (włącznie z ich grubieniem i zwiększeniem kruchości). Niezawiązywanie główek może również wystąpić wskutek skrajnego niedożywienia manganem. Początkowym objawem jego niedoboru jest marmurkowatość liści – nerwy zostają zielone, a tkanka pomiędzy nimi przyjmuje barwę słomkową, marmurkowatą – niekiedy wybrzusza się.
Bor i molibden
Szczególnie ważną rolę w żywieniu kalafiora odgrywają bor i molibden. Przy silnym niedożywieniu borem występować może brunatnienie i pękanie róż, a objawem niedoboru molibdenu jest zniekształcenie liści (blaszka liściowa staje się wąska, o zakrzywionym brzegu). Przy ostrym niedoborze tego mikroskładnika blaszki liściowe nie są w ogóle wytwarzane, pozostają tylko nerwy (tzw. biczykowatość roślin), a rośliny mogą nie wiązać róż. Składnikiem krytycznym dla warzyw kapustnych jest również wapń, niedostateczne odżywienie nim powoduje wspomniane wcześniej zaburzenia fizjologiczne. Żywienie roślin molibdenem zwykle stosuje się tuż po posadzeniu rozsady, z kolei bor w okresie, gdy wytworzyły odpowiednio dużą masę wegetatywną. Opryskiwanie manganem polecane jest na początku wegetacji oraz w okresach intensywnego wzrostu.
W nawozach
Wiele firm nawozowych ma w ofercie kompleksowe programy żywienia dolistnego warzyw kapustnych. Przykładowe nawozy zawarte w tabelach opracowano na podstawie ogólnodostępnych danych. Szczegółowe informacje na temat produktów, jak i programów dostępne są u przedstawicieli firm. Podane dawki należy traktować jako orientacyjne, każdorazowo dostosowywać je do warunków indywidualnych.
dr hab. Tomasz Kleiber, prof. UPP fot. Wójcik
