Te skargi dotyczą braku odszkodowań za szkody wyrządzane m.in. przez żurawie, gęsi, wydry, łasice, gronostaje czy jeleniowate. W rejonach występowania dzikich gęsi, warzywnicy ponoszą wielkie straty np. w uprawie wczesnych kapustnych. Gęsiom najbardziej smakują (co zrozumiałe) stożki wzrostu roślin. I po plonie! Gospodarze pozostają w takich sytuacjach bezsilni. I ze względu na skalę, według RPO jest to poważny problem społeczny.
Zgodnie bowiem z art. 126 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone jedynie przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie oraz bobry. A rozporządzenie ministra środowiska określające dziko żyjące zwierzęta objęte ochroną obejmuje 592 gatunki, których nie wolno m.in. zabijać, okaleczać, chwytać, płoszyć czy też niszczyć ich siedlisk.
Według prawa, Rada Ministrów może określić swym rozporządzeniem inne gatunki zwierząt chronionych, wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa. Co prawda w 2015 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż nie istnieje konstytucyjna podstawa odpowiedzialności Skarbu Państwa za każdą szkodę wyrządzoną przez chronione zwierzęta, ale jednak zwrócił uwagę na możliwość jej rozciągnięcia właśnie w rządowym rozporządzeniu na szkody wyrządzone przez inne gatunki.
“Jak wyjaśniał Trybunał, ustawodawca wprowadził odpowiedzialność za gatunki, co do których prawdopodobieństwo wyrządzenia istotnych szkód dla człowieka i jego gospodarki jest szczególnie wysokie. Przyjęty model odpowiedzialności zapewnia elastyczność, ponieważ lista gatunków objętych ochroną jest zmienna i zależna od wielu czynników, w tym biologicznych i środowiskowych. W stosunku do wszystkich gatunków zwierząt chronionych ustalenie odpowiedzialności mogłoby być ograniczone lub wręcz niemożliwe. Występowanie istotnych dla gospodarki szkód powinno być podstawą wprowadzenia odpowiedzialności odszkodowawczej za inne zwierzęta objęte ochroną niż wymienione w art. 126 ustawy” – czytamy w wystąpieniu RPO do ministra środowiska Henryka Kowalczyka.
Adam Bodnar wnosi w nim o rozważenie działań w celu wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o innych gatunkach zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa.
