Przejście z uprawy brokułów i kalafiorów na marchew
W moim rodzinnym 300-hektarowym gospodarstwie uprawialiśmy dużo brokułów i kalafiorów. Ze względu na ogromny i nieodzowny nakład ludzkiej pracy na wszystkich etapachich produkcji – od sadzenia po zbiór –przeszliśmy na uprawę marchwi.Prawie cała produkcja tego gatunku jest zmechanizowana. Praca ręczna ogranicza się do usunięcia z pola chwastów, reszta jest wykonywana przez operatora maszyn. Nie znaczy to jednak, że uzyskanie wysokich plonów, połączonych z wysoką jakością jest proste. Składa się na to wiele czynników. W tym roku mamy marchew na 13 hektarach.
W uprawie marchwi ostatnia dawka azotu najpóźniej po 60 dniach
Marchew nie lubi ciężkiej ziemi, znacznie lepiej zachowuje się na glebach lekkich, przepuszczalnych, można powiedzieć nawet piaszczystych,gdzie panują odpowiednie warunki powietrzno-wodne. Nie toleruje monokultury, zaleca się, by nie siać marchwi na tym samym stanowisku częściej niż co 5 lat.
Kluczowe w uprawie marchwi jest nawożenie azotowe. Zazwyczaj marchew nawozi się przed siewem i dwa razy pogłównie. Schemat nawożenia może wyglądać następująco:
*przed siewem: 400 kg Korn-Kali, 250kg superfosfat 40% oraz 250 kg saletrzak;
*pogłównie: dwa razy po 100 kg saletry amonowej.
Należy zwrócić uwagę,aby ostatnia dawka azotu nie trafiła na pole później niż 2 miesiące po siewie,ponieważ pogarsza potencjał przechowalniczy marchwi.
Wybierając odmianę, najpierw trzeba określić przeznaczenie korzeni – czy marchew trafi na rynek warzyw świeżychczy do przetwórstwa,a jeśli do przemysłu,to czy na sok czy też na susz,a może na mrożonki. Przy wyborzeodmiany muszę wiedzieć,czy będzie ona wywieziona prosto z pola do punku skupu,czy też trzeba będzie ją przechować.
Zarówno wysiewane u nas, jak i polecane w rozmowach z innymi producentami marchwi odmiany to:
*Niland i Nerac – odmiany bardzo uniwersalne,przeznaczone głównie na rynek warzyw świeżych,ale bardzo dobrze sprawdzają się także w przemyśle. Nadają się do zbioru mechanicznego, są odporne na pękanie. Można je przechowywać nawet do maja.
*Komarno – jest odmianą przemysłową,polecaną do mrożenia i produkcji soków. Odmiana wyróżnia się wysokąplennością. Można ją przechować do kwietnia.
*Volcano – to typowa odmiana na rynek detaliczny,przeznaczona do długiego przechowywania. Jej zaletą jestwysoki plon długich,kształtnych, handlowych korzeni.
Odmiany przeznaczone do przetwórstwa mogą być przed mrożeniem pokrojone w kostkę lub plastry. Mowa o tym,ponieważ z tym kryterium związany jest dobór odmian i gęstość siewu. Marchew przeznaczoną na plastry siejemy gęściej – norma wysiewu wynosi ok. 1 300 000. W tym zagęszczeniu korzenie mogą mieć średnicę do 3,5 cm,na skutek czego plon marchwi jest nieznacznie niższy,ale jej cena jest kilka groszy wyższa niż marchwi krojonej na kostkę. W tym przypadkuchodzi o wyprodukowanie korzeni jak największych. Przetwórnie nie stawiają górnej granicy średnicy korzenia, a normy wysiewu oscylują w granicy 750 tys.sztuk/ha.
Naszą marchew siejemy na redlinach w dwóch lub trzech rzędach, na głębokość ok. 2 cm. Formiarka(wynajmujemy usługę) robi redliny wysokości 25–30 cm w rozstawie 75 cm. Bardzo ważne dobre uformowanie redlin. Muszą być na tyle twarde,żeby wytrzymały cały sezon wegetacyjny. Jeśli redliny zaczną się zapadać, marchew do ogławiania i zbioru będzie na różnej wysokości, co powoduje znaczne straty w plonie.
Zwracamy też uwagę na dobre spulchnienie gleby, bo każda bryłka znajdującasię w redlinie może utrudnić wschody,a na późniejszym etapie wzrostu spowodować deformację korzeni.
Uprawa na redlinach powoduje znaczne przesuszenie gleby. Jeśli marchew nie zaczyna wschodzić do 10 dni po siewie, zaczynamy nawadniać plantację i powtarzamy deszczowanie co tydzieńaż do wschodów. Zdarza się, że nawet 3 razy. W ostatnich suchych latach uprawa tego warzywa bez możliwości deszczowania mija się z celem.
Termin siewu również w dużej mierze zależy od odmiany i terminu zbioru. Marchew, która zbyt długo czeka w ziemi na zbiór często zaczyna pękać. Korzenie przeznaczone do przechowania nie powinny być zbierana w zbyt wysokich temperaturach, bo wpływa to niekorzystnie na ich wartość przechowalniczą. Tak więc planując termin siewu, musimy najpierw zaplanować termin zbioru. Generalnie marchew siejemy w kwietniu i w maju. Korzeni nie przechowujemy. Całość sprzedajemy prosto z pola, może niedokładnie „prosto z pola”, bo po umyciu.
Ochronę marchwi przed chorobami zaczynamy już przed siewem,a właściwie przed formowaniem redlin. Żeby zabezpieczyć uprawę przed zgnilizną twardzikową, należy zastosować preparat Contans WG w dawce 4 kg/ha (ważne jest,aby preparat wymieszać z glebą). Contans WG to środek biologiczny, zawierający żywy organizm, przeznaczony do ochrony korzeni i podstawy pędu, wyizolowany z gleby,ma działanie selektywne i zastosowany doglebowo działa na przetrwalniki grzybów z rodzaju Sclerotinia, powodując ich wyniszczenie, rozpadanie się.
Trzeba powiedzieć, że w obecnym sezonie wegetacyjnym presja chorób jest bardzo duża. Warunki klimatyczne,czyli wysoka temperatura i niedobory wody sprzyjały rozwojowi mączniaka prawdziwego baldaszkowatych i alternariozy naci marchwi. Najlepsze efekty w zwalczaniu tych chorób dały preparaty zawierające triazole i strobiluryny.
Ochrona herbicydowa ograniczyła się zabiegu powschodowego na chwasty jednoliścienne (Pantera 040 EC) oraz dwóch zbiegów (przed- i powschodowego) na chwasty dwuliścienne. Przedwschodowo Stomp Aqua 455 CS + Command 480 EC, a po wschodach – Bandur 600 SC + Sencor liquid 600. Wypraktykowaliśmy, że warto – zwłaszcza do zabiegów przedwschodowych – zastosować doglebowy adiuwant olejowy np. Gleber, aby zapobiec przemieszczaniu się cieczy użytkowej podczas nawadniania plantacji.
Naloty insektów monitorujemy za pomocą tablic lepowych.W tym roku obserwowaliśmy naloty połyśnicy marchwianki oraz bawełnicy marchwiowo-topolowej. Do zwalczania stosowaliśmy Proteus 110 OD. W ciągu sezonu wegetacyjnego można wykonać maksymalnie dwa zabiegi, w odstępie co najmniej 14 dni. Zalecana dawka dla jednorazowego stosowania to 0,75 l/ha. Okres karencji w marchwi wynosi 7 dni.
Są dwie metody zbioru marchwi – kombajnem wyciągającym korzenie za nać i wykopywanie marchwi wcześniej ogłowionej. Pierwsza metoda jest stosowana przy marchwiach przeznaczonych na rynek warzyw świeżych, drugą – zbiera się marchew do przemysłu. Praktykujemy tę drugą. Ogłowioną marchew zbieramy kombajnem Kartoffeltechnik wm 6000. Jest on dostosowany do większej marchwi, ponieważ przenośnik kopiący ma pręty rozstawione w odległości 3,6 cm, więc mniejsza marchew przelatuje i zostaje na polu. Przy kopaniu marchwi plastrowej trzeba zwrócić uwagę na to, by kombajn miał pręty przenośników na tyle gęste (najlepiej siatkowe), żeby marchew nie przelatywała i nie zostawała na polu.
Wiele zakładów przetwórczych wymaga dostarczenia marchwi umytej. Zakup odpowiedniej myjki do warzyw to spory koszt,ale większym problemem jest doprowadzenie odpowiedniej jakości wody do płukania i odprowadzenie nieczystości po myciu.
Małgorzata Majchrzak-Ciechorska
