Cebula wykształca wiązkowy system korzeniowy. Większość prostych i nierozgałęzionych korzeni rozwija się w 20–25-centymetrowej warstwie gleby. Jedynie nieliczne sięgają głębiej.
Koniecznie wg analizy
Nawożenie gleby powinno być poprzedzone analizą gleby. Na podstawie wyników tej analizy przed rozpoczęciem uprawy zawartość makroskładników należy doprowadzić do poziomu standardowego (w mg/dm3 gleby): N 90–120, P 60–80, K 150–200, Mg 50–75 i 1200–1500 Ca.
Jeżeli nie wykonano analizy, przeciętnie stosuje się (na hektar): 100–150 kg azotu, 100–150 kg P2O5 i 150–200 kg K2O. Jeżeli pole było nawożone obornikiem, dawkę azotu można zmniejszyć o 25–50% (do 50–75 kg), a potasu o 30–50% (100–150 kg).
Cenna materia organiczna
W uprawie cebuli bardzo dobre efekty daje nawożenie organiczne, które obecnie jest coraz rzadziej wykonywane z powodu zmniejszenia pogłowia zwierząt gospodarskich. Powinno być zastosowane z odpowiednio dużym wyprzedzeniem, aby nastąpiła humifikacja i mineralizacja substancji organicznej. Obornik najlepiej stosować jesienią przed orką przedzimową. Wiosną można zastosować dobrze rozłożony kompost w dawce 15–20 t/ha, który miesza się z glebą kultywatorem na głębokość 10–15 cm. Nawożenie organiczne zazwyczaj pokrywa wysokie zapotrzebowanie cebuli na mikroskładniki oraz zwiększa retencję wodną i korzystnie wpływa na strukturę gleby.
Niezależnie od tego, czy stosowano nawozy organiczne, do uzyskania wysokich plonów cebuli niezbędne jest nawożenie mineralne. Jeżeli zastosowano nawóz organiczny, to w programie nawożenia należy uwzględnić ilości składników w nim wniesionych.
Uwaga na zasolenie
Przygotowując pole pod siew cebuli należy unikać zbyt dużych jednorazowych dawek nawozów mineralnych, ponieważ jest ona wrażliwa na zasolenie. Cebulę sieje się płytko i nadmierna koncentracja soli (nawozów) w wierzchniej warstwie gleby może powodować brak wschodów lub zamieranie siewek. Nawozy należy więc możliwie dokładnie i głęboko wymieszać z glebą – potasowe, fosforowe lub wieloskładnikowe na głębokość 10–15 cm, a azotowe – 5 cm. W przypadku konieczności stosowania dużych dawek, nawozy fosforowe i potasowe można aplikować jesienią pod orkę lub wczesną wiosną (patrz, przykłady ze stacji chemiczno-rolniczych). Nawozy azotowe wysiewamy krótko przed siewem i mieszamy z glebą podczas przygotowania pola do siewu.
Różna forma azotu
W uprawie cebuli kluczowe jest nawożenie azotem, ponieważ w glebach prawie zawsze jest zbyt mało tego składnika. Wybór konkretnego nawozu powinien być uzależniony od czynników glebowych. Jeżeli pH gleby jest niższe od zalecanego dla cebuli (optymalne 6,5–7,8 dla gleb mineralnych i 5,5–6,5 dla torfowych) najlepiej wybrać saletrzak, który nie powoduje zakwaszenia. Przy uregulowanym odczynie stosuje się saletrę amonową. Dobrym źródłem azotu może być siarczan amonu, zawierający dodatkowo siarkę. Należy jednak pamiętać, że ten nawóz powoduje dość silne zasolenie i zakwaszenie gleby. Z tego powodu powinien być stosowany tylko na glebach o dużym kompleksie sorpcyjnym, zasobnych w próchnicę i o wysokim pH.
Do przedsiewnego nawożenia cebuli raczej nie nadaje się saletra wapniowa, gdyż istnieje ryzyko wymycia azotu poza zasięg systemu korzeniowego. Użycie mocznika wiosną, z powodu zbyt niskiej temperatury gleby na początku uprawy cebuli, nie jest rozwiązaniem optymalnym. Oba te nawozy nadają się natomiast doskonale do nawożenia pogłównego.
Przy optymalnym odczynie
W ostatnim czasie na rynku pojawiły się nowe nawozy azotowe, zawierające siarkę. Jednym z nich jest Saletrosan zawierający 26 lub 30 – procent azotu (przewaga azotu amonowego nad azotanowym i siarka dostępna dla roślin). Inny nawóz to Yara Bella Sulfan 24% N (w równych częściach w formie amonowej i azotanowej oraz 15% SO3 i 12% CaO rozpuszczalnego w wodzie). Można je stosować przedwegetacyjnie lub pogłównie. Przy wyborze należy uwzględnić odczyn gleby. Jeżeli pH jest niższe od optymalnego, to ich stosowanie nie będzie dobrym rozwiązaniem. W przypadku odczynu alkalicznego, jeżeli nie ma możliwości wymieszania nawozu z glebą, najlepiej z niego zrezygnować, ze względu na ryzyko strat azotu w formie amonowej.
Od połowy maja do połowy czerwca
Z powodu ryzyka wymycia związków azotu, całą dawkę tego składnika dzieli się na 2 lub 3 części, stosując połowę lub jedną trzecią dawki przed siewem nasion lub sadzeniem dymki, a resztę pogłównie. Na glebach bardzo lekkich z powodu ryzyka wymycia azotu lepiej stosować nawożenie w 3 dawkach. Nawożenie pogłówne rozpoczyna się około połowy maja, gdy roślina wykształci 2–3 silne liście długości 10–15 cm. Nawożenie azotem należy zakończyć około połowy czerwca, ponieważ zbyt późno podawany azot sprzyja tworzeniu się cebul bączastych (z nadmiernie zgrubiałą szyjką) i jest przyczyną ich gorszego przechowywania. Jeżeli wymagana ilość azotu obliczona na podstawie analizy nie przekracza 100 kg/ha, można całą dawkę zastosować jednorazowo przedwegetacyjnie, a dodatkowo dokarmiać rośliny dolistnie.
Fosfor jak najwcześniej
Spośród nawozów fosforowych najlepiej wybrać superfosfat wzbogacony (40% P2O5). Nawozy fosforowe muszą być dobrze wymieszane z glebą, ponieważ jony fosforanowe bardzo powoli przemieszczają się w głąb profilu. Dobrym rozwiązaniem jest nawożenie fosforem jesienią przed orką przedzimową, co umożliwia wymieszanie superfosfatu z glebą. Jeżeli nawożenie tym składnikiem wykonuje się wiosną, należy je zrobić jak najwcześniej, aby podczas kolejnych zabiegów uprawowych mieszać nawóz z glebą. Można również wykorzystać fosforan amonu (46% P2O5 i 18% N).
Uwaga na chlorki
Jako źródło potasu dla cebuli można zastosować chlorek lub siarczan potasu. Wybierając tańszą sól potasową, koniecznie należy ją wysiewać jesienią, aby chlorki w niej zawarte do wiosny zostały wypłukane poza zasięg systemu korzeniowego roślin. Cebula jest zaliczana do gatunków wrażliwych na nadmiar chlorków i zasolenie. Jeżeli nawożenie potasem będzie wykonywane wiosną, zdecydowanie trzeba wybrać droższy siarczan potasu. Dodatkową korzyścią z takiego rozwiązania jest dostarczenie cebuli siarki, której ten gatunek potrzebuje w znacznych ilościach. Z hektara uprawy cebuli wynosi się z plonem 40–80 kg S. W ostatnim czasie zwiększa się potrzeba nawożenia siarką, ponieważ zaczyna jej brakować w naszych glebach.
Głównie Zn, Cu, Mn
Bardzo dobrym rozwiązaniem jest stosowanie nawozów wieloskładnikowych, zawierających wszystkie makro- i mikroskładniki. Należy je wybierać, jeżeli uprawa jest prowadzona bez nawożenia organicznego lub na glebach lżejszych. Na rynku jest szeroka gama nawozów wieloskładnikowych, np.: Azofoska, CropCare, Yara Mila Complex, Polimag S, Nitrophoska, Supervit C itp. Są one produkowane w wielu odmianach, o zróżnicowanym składzie, co umożliwia dobranie mieszanki do zasobności gleby. Warto przynajmniej część składników wnosić w postaci nawozów wieloskładnikowych.
Cebula ma wysokie zapotrzebowanie na mikroskładniki, głównie cynk, miedź i mangan. Problemy z mikroelementami występują przeważnie na glebach o zbyt wysokim pH, nawiezionych nadmiernymi dawkami nawozów wapniowych (niedobory miedzi i cynku). Z kolei na glebach torfowych brakuje miedzi, manganu i molibdenu. Gleby torfowe są bardzo cenne do uprawy cebuli. Jednak pamiętając o silnej sorpcji miedzi i manganu, trzeba te składniki dostarczyć roślinie dolistnie. Na rynku dostępna jest szeroka oferta pojedynczych nawozów mikroelementowych lub ich mieszanek. Warto po nie sięgać zwłaszcza w sytuacji, gdy zasobność gleby jest niska lub występują warunki utrudniające pobieranie mikroskładników.
Objawy deficytu mikroelementów są trudne do zdiagnozowania metodą wizualną, ponieważ często przypominają nieprawidłowości spowodowane brakiem makroskładników lub choroby np. wirusowe. Wyższą zasobnością w mikroelementy charakteryzują się gleby o wysokiej zawartości próchnicy (silna sorpcja). Częstym czynnikiem ograniczającym pobieranie mikroskładników jest deficyt tlenu w glebach niestrukturalnych lub zalanych.
dr Piotr Chochura
