Motyl należący do rodziny wachlarzykowatych (Lepidoptera: Crambidae), Neoleucinoides elegantalis, jest gatunkiem rodzimie występującym w Ameryce Środkowej i Południowej, został w ostatnim czasie zawleczony do Europy. Jego występowanie ostatnio zostało stwierdzone w Szwajcarii.
Na terenie Unii Europejskiej jest on traktowany jako agrofag kwarantannowy podlegający obowiązkowi zwalczania.
Motyl N. elegantalis żywi się roślinami z rodziny psiankowatych (Solanaceae), a w jej obrębie m.in.:
- Solanum lycopersicum (pomidor),
- Solanum melongena (oberżyna),
- Capsicum annuum (papryka).
W tym roku odnotowano w prywatnym szwajcarskim domu jednego osobnika motyla N. elegantalis, który prawdopodobnie został zawleczony z zakupionymi w pobliskim supermarkecie importowanymi pomidorami lub oberżyną. Nie wydaje się, aby zdążył się on zadomowić na terenie Szwajcarii, zatem raczej nie zdążył on porazić roślin na jej terenie.
W latach 2020-2021 jego występowanie było stwierdzone w dostawach świeżych owoców oberżyny, papryki i Solanum betaceum importowanych do Holandii i Belgii z Surinamu i Kolumbii.
Głównym miejscem składania jaj przez motyla jest powierzchnia owocu pomidora i kielicha, rzadziej na szypułkach i pąkach kwiatów. W przypadku dużego pojawu jaj można znaleźć także na liściach i łodygach.
Następnie młoda gąsienica wgryza się do młodych owoców i w jego wnętrzu przechodzi kolejne etapy linienia. W ostatnim czwartym stadium rozwojowym gąsienica wydostaje się na powierzchni i przepoczwarza w kryjówkach zbudowanych z liści.
W zależności od gatunku żywiciela, spotyka się je na zielonych lub suchych, w tym odpadłych, liściach, między owocami w gronie, itp. . Gąsienice mają zabarwienie ciała od białego do różowego, z jasnożółtą głową o ciemniejszej pigmentacji. Wyrośnięta gąsienica ma 15-20 mm długości. Skrzydła motyla są białawe, miejscami przezroczyste, na których łuski tworzą brązowe lub czarne plamy. Rozpiętość skrzydeł samicy wynosi 15–30 mm, a samca 15–33 mm.
Gąsienice N. elegantalis są spotykane także w czasie transportu owoców. Na roślinach pomidora jaja składane są na powierzchni owocu, kielicha, rzadziej na szypułkach kwiatowych i pąkach kwiatowych, a przy dużej liczebności szkodnika, także na liściach i łodygach. Na oberżynie jaja są składane na kielichu lub powierzchni owocu.
Jakie zagrożenie niesie za sobą N. elegantalis?
W Polsce może być szansa, że zadomowi się w warunkach szklarniowych upraw roślin psiankowatych. W gruncie też jest to możliwe, choć nie taka populacja nie ma szans na przezimowanie z sukcesem.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
Na podstawie PIORiN
