Budowa
Cząstkę wirusa nazywa się wirionem. Składa się on z kwasu nukleinowego, który jest genomem, oraz z otaczającego go płaszcza białkowego - kapsydu. Tak wygląda najpowszechniejsza budowa wirusów, ale czasem występuje dodatkowo trzeci element, którym jest otoczka lipoproteinowa. W skład kwasu nukleinowego wirusów roślinnych może wejść RNA lub rzadziej DNA. Kwas zawiera informację genetyczną umożliwiającą wirusowi jego replikację. Do tego procesu patogen wykorzystuje elementy komórki roślinnej służące do produkcji białek (rybosomy, t-RNA, aminokwasy). Wirusy roślinne mają kształt wydłużony lub izometryczny (kulisty) i jest on nadawany przez białka tworzące kapsyd.
Namnażanie
Wirusy mogą się namnażać tylko w żywej komórce. Użycie słowa "namnażać" jest celowe, ponieważ nowe cząstki wirusa powstają poprzez łączenie elementów, a nie przez podział całości jak u organizmów komórkowych. Sposoby przenoszenia wirusów są opisane tutaj. Patogen dostaje się do komórki biernie, nie ma samodzielnej możliwości sforsowania barier stwarzanych przez rośliny, ponieważ nie posiada enzymów ani narządu gębowego. Infekuje roślinę w momencie bezpośredniego kontaktu z jej sokiem komórkowym. Namnażanie odbywa się w różnych organellach komórkowych, zależnie od gatunku wirusa. Także tempo tego procesu jest zróżnicowane, u wirusa mozaiki tytoniu pojawienie się nowych cząstek następuje już po 10 h.
Przemieszczanie w roślinie
Wirusy z komórki do komórki przedostają się prawdopodobnie biernie wraz z cytoplazmą przenikając przez plazmodesmy. Jest to proces wolny, wspomniany wyżej wirus mozaiki tytoniu w ciągu 24 h pokonuje 0,2-1 mm, czyli 8-10 komórek. W kolejno zajmowanych komórkach patogen może się namnażać, a dalej przemieszczają się nowe cząstki. Po 2-6 dniach wirus dociera do wiązek przewodzących, co zapoczątkowuje jego transport wraz z asymilatami floemem. Prędkość tego procesu jest znacznie większa i może wynosić 8 cm/h. Cząstki patogena w pierwszej kolejności trafiają do szczytów pędów lub korzeni, względnie organów zapasowych. Jednak ich największa koncentracja występuje na ogół w liściach.
Co wpływa na przemieszczanie? Po pierwsze wiek, starsze rośliny są odporniejsze na zakażenie, zjawisko to nazywa się "odpornością starczą". Na tempo przemieszczania się wirusów wpływ ma temperatura, sprzyjała będzie ta na poziomie 20-25°C, powyżej 38°C namnażanie wirusów ustaje.
mk
