Rozwój odporności jest zjawiskiem naturalnym i częścią składową procesu ewolucji. To zdolność organizmu do dostosowywania się do warunków otoczenia. Stosowanie środka ochrony roślin stanowi jeden z warunków otoczenia. Zawsze należy liczyć się z tym, że w niektóre osobniki z populacji będą potrafiły rozwijać się także, mimo wpływu środka ochrony roślin, ponieważ są na niego odporne. Przejawy odporności mogą być bardzo różne, przyczyna powstawania jest jednak zawsze taka sama i jest nią presja selekcyjna.
- odporność - występująca w populacji naturalna, dziedziczona zdolność niektórych biotypów do przeżywania w warunkach stosowania środków ochrony roślin, które zazwyczaj skutecznie zwalczyłyby tę populację.
- presja selekcyjna - powtarzalne stwarzanie takich samych warunków środowiskowych dla danej populacji (np. używanie zawsze tej samej substancji aktywnej w środkach ochrony roślin), które prowadzi do usunięcia osobników wrażliwych, a nieliczne osobniki potrafiące najlepiej przetrwać w takich warunkach, rozwijają się i zaczynają liczebnie dominować.
RODZAJE ODPORNOŚCI:
- Odporność w miejscu działania - molekularne miejsce wiązania substancji aktywnej w organizmie patogena uległo takiej zmianie pod wpływem dostosowania genetycznego, że substancja nie może zadziałać i jest nieskuteczna. Tego rodzaju odporność jest często wywoływana tylko przez pojedynczą zmianę w sekwencji genu (mutację punktową). W genach mogą wystąpić różne mutacje punktowe, również miejsce ich wy- stąpienia ma wpływ na intensywność odporności.
- Odporność metaboliczna - odporny organizm patogena potrafi szybko rozłożyć przyjętą substancję aktywną w procesie metabolizmu na nieszkodliwe produkty przemiany materii. Odporność metaboliczna nie ogranicza się tylko do obecnie dostępnych na rynku substancji aktywnych, lecz teoretycznie może się wykształcić wobec substancji aktywnych, które pozostają jeszcze w procesie dopuszczania do obrotu.
- Odporność behawioralna (środki owadobójcze) - szkodnik unika kontaktu z substancją aktywną. Prowadzi to do mniejszego przyjmowania substancji aktywnej i tym samym do ograniczonego powodzenia skuteczności zwalczania.
- Odporność penetracyjna - odporny patogen przyjmuje substancję aktywną wolniej lub w mniejszej ilości niż normalnie wrażliwy osobnik.
- Odporność jakościowa (dotyczy tylko środków grzybobójczych) - sterowane przez gen zmiany w metabolizmie grzybów, które prowadzą do tego, że substancja aktywna nie może zacząć działać w dotychczasowym miejscu wiązania (podobnie jak w przypadku odporności celowej). Występują tutaj także różne nazwy i postaci, w za- leżności od tego, w którym miejscu w genie wystąpiła mutacja.
- Odporność ilościowa (dotyczy tylko środków grzybobójczych) - zdolność do przeżycia mimo kontaktu ze środkiem grzybobójczym wynikająca ze zmian w wielu genach. Im większy stopień odporności, tym więcej genów musi objąć mutacja. Prawdopodobień- stwo, z jakim się to odbywa, zmniejsza się wraz ze wzrostem liczby genów, czyli z intensywnością tego przejawu. Jednocześnie właściwość ta nie jest przekazywana dziedzicznie jako cecha dominująca, w związku z czym właściwość odporności nie kumuluje się, lecz stabilizuje się na określonym poziomie pod wpływem środków grzybobójczych (ang. shifting). Po odstawieniu środków grzybobójczych populacja rozwija się dalej w pierwotnym kierunku.
- Odporność krzyżowa - odporność osobnika na kilka substancji aktywnych o tym samym mechanizmie działania, która jest wywoływana przez jeden mechanizm odpornościowy.
- Odporność wielokrotna - odporność osobnika na kilka substancji aktywnych o różnych mechanizmach działania, która jest wywoływana przez obecność wielu mechanizmów odpornościowych. Różne postaci odporności mogą znacząco zmienić skuteczność środków ochrony roślin. Występowanie odporności jest wywoływane pod wpływem selekcji, tzn. przez wielokrotne stosowanie środków o takim samym mecha- nizmie działania na tę samą populację.
Źródło: bayercropscience.pl
