Rodzina kusakowate (Staphylinidae) to naliczniejsza i równocześnie najsłabiej poznana grupa chrząszczy. W Polsce opisano około 1200 gatunków, których rozwój w większości przypadków nie został poznany.
Te zwinne, niewielkie, najczęściej kilkumilimetrowe chrząszcze poruszają się między grudkami ziemi lub umykają w popłochu, jeżeli nagle podniesiemy kamień, a promienie słońca oświetlą ciemne dotąd miejsce.
Kusakowate na pierwszy rzut oka nie przypominają chrząszczy – posiadają wydłużone, giętkie ciało o skróconych pokrywach nie zasłaniających do końca odwłoka. Zamieszkują wiele różnych środowisk, ale najczęściej spotykane są w glebie, gdzie prowadzą drapieżny i pasożytniczy tryb życia. Ich pokarm stanowią jaja owadów i innych stawonogów oraz mszyce, małe larwy muchówek i gąsienice motyli. Niektóre kusakowate rozwijają się pod korą, atakując korniki, inne wchodzą na rośliny, gdzie odszukują mszyce i jaja owadów, jeszcze inne atakują pająki. Tylko nieliczne gatunki odżywiają się żywą tkanką roślinną.
Rydzenica śmietkówka
W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się pasożytniczym kusakowatym, wśród których największą nadzieję wiąże się z występującym również w Polsce gatunkiem rydzenica (Aleochara bilineata). We Francji chrząszcz ten jest już hodowany w warunkach laboratoryjnych i wypuszczany na pola w celu zwalczania śmietki kapuścianej oraz cebulanki.
Rydzenica jest niewielkim, ciemno zabarwionym kusakiem, przebywającym w glebie, i prowadzącym drapieżny tryb życia. Dorosła postać atakuje larwy i poczwarki różnych gatunków muchówek. Samice rydzenicy składają jaja w glebie, a wylęgłe larwy odszukują poczwarki śmietek. Kiedy larwa odnajdzie przyszłą ofiarę, wgryza się do wnętrza bobówki, a następnie nacina ciało larwy i zatyka otwór wejściowy wyciekającą hemolimfą. Przez cały okres rozwoju larwa odżywia się zawartością ciała ofiary, która ginie, a kusak po przepoczwarczeniu opuszcza pustą bobówkę i wydostaje się do gleby.
Pełny rozwój rydzenicy wynosi od jednego do dwóch miesięcy, a w naszych warunkach mogą wystąpić dwa pokolenia. Efektywność rydzenicy jest wysoka a śmiertelność poczwarek śmietek spowodowana pasożytnictwem wynosi od 30 do 70%.
Źródło: Pożyteczne owady i inne zwierzęta, prof. dr hab. Kazimierz Wiech
