Ziemiórki (Sciaridae) w odróżnieniu od wcześniej opisywanych szkodników bytują w podłożach. W uprawach największe znaczenie gospodarcze mają gatunki z rodzaju Bradysia, zwłaszcza B. paupera. Są to muchówki o prawie czarnej budowie ciała wyglądem przypominające małego komara. Rośliny są uszkadzane przez ich bezbarwne i beznogie larwy osiągające do 8 mm długości z ciemną głową. Jedna samica może złożyć blisko 100 jaj w ciągu swojego życia. Postaci dorosłe żyją kilka dni, a pełny cykl rozwojowy ziemiórek jest zależny od temperatury podłoża. Przykładowo przy 20°C trwa on około 3-4 tygodnie.
Występowanie
Omawiane szkodniki preferują podłoża pochodzenia naturalnego z wysoką zawartością materii organicznej, takich jak torf lub substraty torfowe np. z dużym udziałem włókien kokosowych długo utrzymujących wilgoć. Bez przeszkód mogą rozwijać się również w inertnych takich jak wełna mineralna. Obecność ziemiórek nierzadko można uznać za „wizytówkę" stanu podłoży uprawowych. Na ogół im są one zbyt mocno przelewane tym częściej będą one przez nie zasiedlane. Stąd też są najgroźniejszymi szkodnikami w pieczarkarniach, gdzie wysoka wilgotność podłoża w znacznym stopniu decyduje o powodzeniu produkcji. Przywabiają je rozkładające się resztki roślinne, w tym glony - charakterystyczne dla nadmiernie wysyconych wodą podłoży. Znajdują w nich początkowo dogodne warunki do rozwoju podobnie jak w podłożach wykorzystywanych wtórnie w kolejnych cyklach uprawy.
Owad dorosły ziemiórki Bradysia paupera wyglądem przypomina nieco komara
Szkodliwość
Najbardziej niebezpieczne są larwy ziemiórek, które żerują w obrębie systemu korzeniowego roślin. Mogą pojawiać się masowo, gdyż żyją gromadnie (jaja są składane w złożach do 30 sztuk). Najczęściej spotyka się je w górnej warstwie podłoża. Tam początkowo żywią się rozkładającymi się szczątkami roślinnymi po czym przenoszą się w okolicę korzeni, które obgryzają. Objawami niszczenia korzeni jest słabszy wzrost i żółkniecie roślin, a nawet ich tzw. wypadanie. W podłożach nieorganicznych źródłem pożywienia larw są wyłącznie korzenie warzyw. Pośrednim efektem żerowania larw jest infekcja roślin przez patogeny. Warto też dodać, że muchówki mogą być wektorem zarodników grzybów chorobotwórczych.
Zapobieganie
W praktyce wręcz niemożliwym jest całkowite zapobieżenie wystąpienia ziemiórek w okresie pełnego cyklu produkcyjnego z powodu pospolitego ich występowania. Już na samym starcie mogą one być przywiezione wraz z podłożem lub zakupioną rozsadą, a w trakcie wegetacji nalatywać do szklarni lub tunelu. Podstawowym czynnikiem zapobiegawczym jest używanie do produkcji rozsady i późniejszej uprawy zdezynfekowanego podłoża wolnego od tych szkodników. Niska zawartość rozkładającej się substancji organicznej w podłożu i rzadziej stagnująca woda ograniczają ich bytowaniu. Niezbędna jest systematyczna lustracja upraw od początku uprawy, ponieważ młode rośliny są najbardziej wrażliwe na uszkodzenia. W tym celu pomocne będzie zawieszenie tuż nad podłożem żółtych tablic lepowych przywabiających owady dorosłe, zwłaszcza samice, a w późniejszym okresie również przy wejściu do pomieszczeń i w okolice wietrzników.
Larwy ziemiórek preferują podłoża obfitujące w materię organiczną
Zwalczanie w zgodzie z naturą
Biologiczna ochrona warzyw przed ziemiórkami opiera się głównie na trzech zróżnicowanych rodzajach pożytecznych organizmów: roztoczach, nicieniach i chrząszczach. Drapieżne roztocza Macrocheles robustulus i Hypoaspis miles oprócz larw ziemiórek, poczwarek wciornastków i innych drobnych owadów mogą te żywić się resztkami roślinnymi. Z tego powodu są w stanie przetrwać kilka tygodni bez ofiar oraz mogą być zastosowane również profilaktycznie przed odnotowaniem ziemiórek w uprawach warzyw na podłożach organicznych. Jednak w takich warunkach rozwój ich populacji będzie znacznie spowolniony. Przebywają w górnej warstwie podłoża i na jego powierzchni. Dobrze czują się w warunkach wysokiej wilgotności i podłożu o luźnej strukturze. Producenci preparatów zawierających te roztocza glebowe polecają zastosować zapobiegawczo ok. 100 osobników na m2 lub interwencyjnie 200-500 sztuk w zależności od inwazji szkodników. Butelki zawierające drapieżców należy uprzednio obrócić celem wymieszania zawartości przed ich otwarciem, a następnie wysypać na wilgotne podłoże.
W przypadku zwalczania ziemiórek jako szkodników systemu korzeniowego roślin aplikacja nicieni entomopatogenicznych nie jest obarczona ryzykiem niskiej skuteczności w porównaniu do zabiegu dolistnego. Ważnym zabiegiem jest nawadnianie upraw przed i po zastosowaniu preparatów. De facto okazuje się, że wysoka wilgotność podłoża sprzyja zarówno szkodnikom jak również determinuje intensywne poszukiwanie ich larw przez pożyteczne nicienie. Po polaniu powierzchni zawiesiną wodną u podstawy pędów szybko przedostają się do głębszych warstw w poszukiwaniu owadów. Bezpośrednią przyczyną śmierci szkodników jest zakażenie ich ciała bakterią z rodzaju Xenorhabdus, żyjącą w symbiozie z nicieniami z rodzaju Steinernema. Bakteria ta jest aktywna w temperaturze 14-26°C. Cykl rozwojowy tych pożytecznych mikroorganizmów odbywa się głównie wewnątrz ciała ofiary. W optymalnej temperaturze (ok. 20-22°C) trwa on blisko tygodnia. Liczebność ich populacji istotnie wzrasta wraz z każdą opanowaną przez siebie ofiarą toteż w większości przypadków nie ma potrzeby powtórnego stosowania preparatów zawierających nicienie z wyjątkiem sytuacji gdy np. dojdzie do przesuszenia podłoża, itp. Profilaktycznie na początku wegetacji poleca się zastosować 0,5 mln nicieni na m2 powierzchni uprawy, gdyż larwa inwazyjna jest w stanie przeżyć w podłożu bez żywicieli stosunkowo długo.
Drapieżny chrząszcz Atheta coriaria
Chrząszcz Atheta coriaria z rodziny kusakowatych jest wyspecjalizowanym drapieżcą larw ziemiórek, brzegówkami i innymi drobnymi gatunkami owadów. Jest neutralny dla roślin. Łatwo kolonizuje uprawę niezależnie od rodzaju podłoża (podłoże torfowe, kokosowe czy wełna mineralna), ponieważ bardzo szybko się porusza i potrafi latać. W ciągu dnia może zjeść ok. 10-20 sztuk ofiar. Zawartość preparatów należy rozsypać rano lub wieczorem w pobliżu roślin w miejscu osłoniętym od bezpośredniego padania promieni słonecznych. Producenci i dystrybutorzy zalecają przed zastosowaniem tego organizmu uprzednio skonsultować dawkę ze specjalistą ochrony biologicznej w zależności od wielkości zagrożenia ziemiórkami.
Tab. 1. Wybrane preparaty zawierające żywe organizmy przeznaczone do zwalczania ziemiórek* 
*wg Programu Ochrony Roślin Warzywnych i Ozdobnych uprawianych pod osłonami na 2021 rok.
Autor: Piotr Bucki
